ျမန္မာ့အေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအဖြဲ႔ (Burma Partnership) ရဲ ႔ တာ၀န္ခံ တဦးျဖစ္သူ ေဒၚခင္ဥမၼာကုိ ဗီြအုိေအမွဆက္သြယ္ေမးျမန္းခ်က္

ဇူလုိင္ ၁၃၊ ၂၀၀၈ - စကၤာပူႏုိင္ငံမွာ က်င္းပျပဳလုပ္မဲ့ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေဆြးေႏြးပြဲမွာ အာဆီယံပဋိဥာဥ္ စာတမ္းကုိ ႏုိင္ငံေတြအလုိက္ အတည္ျပဳႏုိင္ေရး ပုိၿပီးျဖစ္လာႏုိင္စရာေတြ ရွိပါတယ္လုိ႔ အာဆီယံအတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ေဒါက္တာဆူရင္ပစ္ဆူ၀န္ (Dr. Surin Pitsuwan) ေျပာၾကားထားပါတယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႔ႀကီးအေနနဲ႔ အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္ တာေတြကုိ ပုိၿပီးတိတိက်က် တာ၀န္ခြဲေ၀ သတ္မွတ္ႏုိင္ ေရးအျပင္ ေဒသအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္ေရးအပုိင္းကုိပါ ဒီပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ ထဲမွာ ထည့္သြင္း ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ ေဒသအတြင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေ၀ဖန္ခံေနရတဲ့ ျမန္မာ ႏုိင္ငံလုိ ႏုိင္ငံမ်ဳိးအတြက္ အေျခအတင္ ငင္းခုံစရာ အခ်က္ေတြလည္း ျဖစ္ေနခဲ့တာမုိ႔ ဒီအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီး အာရွပစီဖိတ္ေဒသဆုိင္ရာ ျမန္မာ့အေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအဖြဲ႔ (Burma Partnership) ရဲ ႔ တာ၀န္ခံ တဦးျဖစ္သူ ေဒၚခင္ဥမၼာ ကုိ ဗီြအုိေအျမန္မာသတင္း ဌာနမွဳး ဦးသန္းလြင္ထြန္းက ဆက္သြယ္ေမးျမန္း တင္ျပ ထားပါတယ္္။

ဗီြအိုေအ။ ။ အာဆီယံဒီပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ကိုေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အာဆီယံထိပ္သီး ညီလာခံ မွာထဲက ႏိုင္ငံအား လံုးေတြက သေဘာတူညီခဲ့ၿပီးျဖစ္ေပမယ့္ အဲ့ဒီပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ကို ႏိုင္ငံေတြအသီးသီးမွာ ဒီသက္ဆုိင္ရာလႊတ္ ေတာ္ေတြအေနနဲ႕ဥပေဒအျဖင္ ့ျပဌာန္းျပီးေတာ့ အတည္ျပဳႏုိင္ဖို႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ကိစၥေတြက ဘယ္လို ျပႆနာေတြ ရွိေနလဲခင္ဗ်ာ။

ေဒၚခင္ဥမၼာ။ ။ ဟုတ္ကဲ့အဲ့ဒီ ဥစၥာကေတာ့ဒီ ပထမအဆင့္အေနနဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ခုနကႏိုင္ငံ ေတြကေနျပီးေတာ့ သူတုိ႔ဒီထိပ္သီးညီလာခံမွာ မႏွစ္ကပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ကိုေတာ့ သေဘာတူ လိုက္ၾကျပီး။ ဒါေပမယ့္ႏိုင္ငံတခုျခင္း အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံတခုျခင္းအေနနဲ႔က ဒီစာခ်ဳပ္ပါအခ်က္ အလက္ေတြအတုိင္း လိုက္နာက်င့္ သံုးၾကမယ္ဆိုတဲ့အေပၚ မွာေတာ့ ခုနကႏိုင္ငံတခုျခင္းမွာ ရွိတဲ့လႊတ္ေတာ္ ပါလီမန္ကေနျပီးေတာ့မွ သေဘာတူရမယ္။ ဆိုေတာ့ဒါမွပဲ ခုနက ဒီစာခ်ဳပ္ ကို တကယ္သူတုိ႔ တရား၀င္လုိက္နာမယ္ဆိုတဲ့ဥစၥာ စာခ်ဳပ္လက္မွတ္ထုိးတဲ့ ဟာျဖစ္တယ္။ ဆုိေတာ့ အခုလိုအေနအထားမ်ိဳးမွာ က်မတုိ႔ဒီျမန္မာႏုိင္ငံဆိုလိုရွိရင္ အခုေလာေလာဆယ္ ဒီစာခ်ဳပ္ထဲမွာပါ ေနတဲ့အထဲမွာ လူ႔အခြင့္အေရးအရ က်မတို႔လူ႔အခြင့္အေရး body တခုဖြဲ႔ဖို႔ ဆိုတာေတြရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့မွ ျမွင့္တင္ဖို႔၊ လူ႔အခြင့္အေရးကိုကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ဆိုတဲ့အခ်က္ ဒါမ်ိဳး ေတြဒီစာခ်ဳပ္ထဲမွာရွိေနတယ္။ ဆုိေတာ့ က်မတုိ႔ႏိုင္ငံမွာက ေလာေလာဆယ္နအဖအေနနဲ႔က ဒီလူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈနဲ႔သူလုပ္ ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ခနကစာခ်ဳပ္ကိုလုိက္နာပါမယ္္ဆိုျပီးမွ လက္မွတ္ထိုးဖို႔ အခက္အခဲျဖစ္ သလို ျမန္မာႏိုင္ငံက အစုိးရမရွိဘူး။ ျပီးေတာ့ တရား၀င္ေပါ့ေနာ္ တရား၀င္ေရြးေကာက္ပြဲတင္ ေျမွာက္ထားတဲ့ အစုိးရလည္းမရွိဘူး၊ ပါလီမန္လည္းမရွိဘူးဆိုေတာ့ G-8စာခ်ဳပ္ကို သေဘာ တူဖို႔အတြက္ အေကာင္အထည္ ဖို႔ခက္ေနတယ္။ ျပီးေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္လုိ္ ႏိုင္ငံလိုမ်ိဳးၾကေတာ့ ဖိလစ္ပုိင္က စာခ်ဳပ္ကိုသေဘာတူတဲ့အေၾကာင္း ဒီထိပ္သီးညီလာခံမွာ ေျပာတဲ့အခ်ိန္မွာထဲက သေဘာတူတယ္ဆုိေပမယ့္ သူတုိ႔အေနနဲ႔ ဒီဟာကို တကယ္လိုက ္နာဖို႔အတြက္လက္ မွတ္ထိုးဖုိ႔အထိကိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ေတြမလြတ္ေျမာက္ေသးဘူးဆုိ လိုရွိရင္ေတာ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ဒီဟာကို လက္မွတ္ထုိးဖုိ႔ လႊတ္ေတာ္က အတည္ျပဳဖို႔ အတြက္ခက္လိမ့္မယ္။ အတည္ျပဳမွာ မဟုတ္ဘူးဆုိတာကိုလည္း သူ တုိ႔ေျပာခဲ့ေတာ့။

ဗီြအိုေအ။ ။ဟုတ္ကဲ့ အခုအဲ့ဒီစကားက ဒီျပီးခဲ့တဲ့ အာဆီယံထိပ္သီး ညီလာခံမွာ ဖိလစ္ပုိင္ သမၼတကိုယ္တုိင္က ေျပာသြားတယ္ဆုိတာကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ၾကားလုိက္ရတယ္ေလ။ အဲ့ေတာ့အခုလာမယ့္ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ေဆြးေႏြးပြဲနဲ႔အခုေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ႔ အာဆီယံထိပ္သီးညီလာခံပိုင္းမွာေကာ တစံုတရာဒီသေဘာ ထားေတြ ေျပာင္းလဲလာဖို႔အ ေနအထားေတြ ေျပာင္းလဲလာဖို႔ျမင္သလားခင္ဗ်ာ။

ခင္။ ။ က်မတို႔ ဒီသေဘာထားေတြေျပာင္းမယ္လို႔ေတာ့ က်မမျမင္ဘူး။ အထူးသျဖင့္ ေလာေလာဆယ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာခုနလိုက်မတုိ႔ ဒီဆိုင္ကလုန္းမုန္တုိင္းျဖစ္ျပီးသြားတဲ့ အခ်ိန္မွာနအဖရဲ႕ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ုိင္းရဲ႕ ကူညီပံ့ပိုးမႈအေပၚမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ ျပန္လည္ျပီးတုန္႕ျပန္မႈေတြ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈေတြ အရမ္းအား နည္းတဲ့ကိစၥေတြဒီလုိမ်ိဳးအေျခ အေနေနာက္တခုက ျပည္သူေတြေပၚမွာ တာ၀န္ကင္းမႈကိစၥေပါ့ေနာ္။ တာ၀န္မဲ့မႈ ေတြ။ ဆို ေတာ့လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈမရွိတဲ့ ကိစၥေတြဒါေတြကက်မထင္တယ္။ ခုနကလာ မယ့္အာ ဆီယံရဲ႕အခုဒီႏွစ္ထဲမွာ ေရွ႔ဆက္ျပီးလာမယ့္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေတြေကာထိပ္သီး ညီလာခံမွာေကာ ခုနတုန္း ကနဂိုရွိတဲ့ သေဘာထားမွာေတာ့ ေျပာင္းလဲျဖစ္မယ္လို႔ေတာ့ က် မမျမင္ပါဘူး။

ဗီြအိုေအ။ ။ ေနာက္တခ်က္ကဒီေစာေစာတုံးကပဲ ေဒၚခင္ဥမၼာေျပာတယ္ေလ။လူ႔အခြင့္ အေရးနဲ႔ပတ္ သက္လုိ႔ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရး body တခုဖြဲ႔မယ္ဆိုတဲ့ေနရာမွာဘယ္လုိစံ ႏႈန္းနဲ႔ သူတုိ႔မူတည္ျပီးေတာ့ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔အစည္းမွာ ဖြဲ႔စည္းမယ္ ရပ္တည္ မယ္လို႔ယူဆသလဲ။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာဆုိလိုရွိရင္ ကုလသမဂၢရဲ႕ လူ႔အ ခြင့္အေရး ပဋိဥာဥ္စာတမ္းကိုေ၀ငွာဖို႔ လူသိရွင္ၾကားျဖန္႔ခ်ီဖို႔ ကိစၥေတြေတာင္မွပဲ ဒီကိစၥကုိ လုိက္ျပီးေတာ့ တက္တက္ၾကြၾကြ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့သူေတြ အဖမ္းခံရတာေတြ ျခိမ္းေျခာက္ ခံရတာေတြ တိုက္္ခိုက္ခံရတဲ့ျဖစ္ရပ္ေတြရွိေနေတာ့ ဒါမ်ိဳးဟာအာဆီယံ level မွာ အာဆီ ယံအဆင့္ အတန္းမွာ ျဖစ္လာတယ္ဆိုေပမယ့္လည္း ဗမာႏုိင္ငံလိုႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာ ထိထိေရာက္ ေရာက္ အေကာင္အထည္ ေဖၚလာဖို႔ အလားအလာေကာ ရွိရဲ႕လား။

ခင္။ ။ အဲ့လုိမ်ိဳး ရွိႏိုင္ဖို႔အတြက္ ၀ိုင္းျပီးေတာ့ ႀကိဳးစားေနရတဲ့ အေနအထားပါ။ အခုဟာက ဘာပဲေျပာေျပာ အာဆီယံေဒသတြင္းမွာက အခုလိုမ်ိဳးပဋိဥာဥ္စာတမ္းေပါ့။ ပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ေပၚလာတာ။ ျပီးသြားေတာ့ လူအခြင့္ အေရးbody တခုကုိ ဖြဲ႕ဖို႔အတြက္ သေဘာထား ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ထားျပီးတဲ့အေပၚမွာ အခုဆိုလိုရွိရင္ သူတုိ႔ က်မတို႔ဒီ high level final ေခၚတဲ့ အဖြဲ႔တခုေပါ့ေနာ္။ အဲ့ဒီအဖြဲ႔ကို ခနက အာဆီယံအေနနဲ႔က သူတုိ႔ဖြဲ႔စည္း ထားျပီး။ ဖြဲ႔ျပီးေတာ့မွ လူ႔အခြင့္အေရး body ထဲမွာ ဘာေတြပါဖို႔လိုတယ္။ ဘယ္လုိအခ်က္ အလက္လဲ။ ပါသင့္တဲ့ဥစၥာအကုန္လံုးေပါ့ေနာ္။ ဒါေတြကို သူတုိ႔ေသခ်ာ အၾကမ္းစျပီးေရး ဆြဲဖို႔ဆိုျပီးေတာ့ တာ၀န္လည္း ေပးျပီးျပီ။ ဆုိေတာ့ အဲ့ဒီမွာ က်မတုိ႔ခုနက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေနအထားမွာက ဒီအေျခအေနမွာ သူတုိ႔ရဲ႕ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈက ဘာပဲေျပာေျပာ အမ်ား ႀကီး အခက္အခဲရွိေနတာကို က်မတို႔ေတြ႔တယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ ဒီက်မတို႔ ဒီcivil society ဒီလူထုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ ေဒသထဲမွာက အားလံုးပူးေပါင္းျပီး ေတာ့မွ ခုနက high level final လို႔ေခၚေနတဲ့ အဖြဲ႔ေပါ့ေနာ္။ ခုနက ဒီအၾကမ္းေရးဆြဲတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး body မႈၾကမ္းကို ေရးဆြဲဖို႔ ရွိေနတဲ့အဖြဲ႔မွာ က်မတုိ႔ ဒီလူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ အစည္းအေနနဲ႔က ေနျပီးေတာ့မွ အၾကံေပးပုိ႔တယ္။ လမ္းဖြင့္ေပးထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လဲ အခုႏိုင္ငံအသီးသီးက အခုလိုမ်ိဳး က်မတို႔ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးပြဲေတြ သေဘာထား ဖယ္လွယ္တာေတြ က်မတုိ႔ ဘာေတြတင္ျပမလဲဆုိတဲ့ ဘာေတြပါခ်င္လဲဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ ေဆြးေႏြးဖို႔ အမ်ားၾကီးလုပ္ျပီးေတာ့မွ သိပ္မၾကာခင္လပိုင္းတြင္းမွာပဲ အခုလာမယ့္ ပထမ အၾကိမ္ သူတို႔ရဲ႕ ပထမမႈၾကမ္းေပါ့။ ပထမမႈၾကမ္းကို လာမယ့္ဒီ (၂၀၀၈)မွာလုပ္မယ့္ အစည္းအေ၀းမွာ စျပီးေတာ့မွ အၾကမ္းေရးတဲ့ အဖြဲ႔ကေနျပီး တင္လိမ့္မယ္။ အဲ့ဒီမတုိင္ခင္မွာ က်မတုိ႔ ေဒသအဖြဲ႔အစည္းေတြက လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းေတြက အဲ့ဒီမွာ လူအခြင့္ အေရးနဲ႔ပတ္သက္ျပီးေတာ့မွ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ကုလသမဂ ၢအျပည္ျပည္ ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကညာစာတမ္းရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြ ပါႏိုင္ဖို႔ကုိ က်မတို႔စျပီးေတာ့မွ ထည့္သြင္း ေရးဆြဲႏိုင္ဖို႔ကို အၾကံျပဳစာတင္ျပဖုိ႔ကို အကုန္လံုး လုပ္ေနၾကျပီး။

ဗီြအိုေအ။ ။ ဆိုေတာ့ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ဒီအာဆီယံေဒသတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔တခုဖြဲ႔တယ္ဆုိတဲ့ ကိစၥမွာ သက္ဆုိင္ရာအစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြမကပဲနဲ႔ ဒီေဒၚခင္ဥမၼာတို႔လုိ ဒီအာရွပစီဖိတ္ေဒသဆုိင္ရာ ျမန္မာ့အေရးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အဖြဲ႔မ်ိဳးရဲ႕ အၾကံျပဳခ်က္ေတြ ေနာက္ျပီးေတာ့ ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈဆုိတဲ့ သေဘာ ေပါ့။ ဒါဆုိလိ႕ုရွိရင္ ျမန္မာအစုိးရရဲ႕ ဒီလုိအဖြဲ႔အစည္းေတြ သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႕ေရာ ဒီကိစၥမ်ိဳးမွာ ေဒၚခင္ဥမၼာတုိ႔လုိ ျပင္ပက အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ တစားပြဲတည္းထုိင္ျပီးေတာ့ ညွိႏႈိင္း ေဆာင္ရြက္ တာမ်ိဳးေတြေကာ ရွိရဲ႕လား။

ခင္။ ။ အဲ့ဒီအေျခအေနမ်ိဳးကေတာ့ အခုဒီရွိေနတဲ့ အာဆီယံရဲ႕တံခါးဖြင့္ထားမႈမွာေတာ့ အခုလုိ အစိုးရလိုမ်ိဳး အာဏာပိုင္လုိမ်ိဳးေတြနဲ႔ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုႏိုင္တဲ့ လမ္းဖြင့္ေပးမႈကေတာ့ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံ ေတြမွာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မတို႔ျမန္မာႏို္င္ငံေတြ နဲ႔ မရွိေပမယ့္တျခား ႏို္င္ငံေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ထုိင္းႏိုင္ငံလိုမ်ိဳး။ ဖိလစ္ပိုင္လိုမ်ိဳး။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံလိုမ်ိဳး။ မေလးရွားသူတုိ႔ေတြမွာေတာ့ ခုနတံုးက လူထု အေျချပဳအဖြဲ႔အစည္း နဲ႔ အစုိးရေတြနဲ႔ ၾကားထဲမွာ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးတာေတြ ဒါေတြေတာ့ သူတုိ႔လွမ္းဖြင့္ေပး ထားတာရွိပါတယ္။ က်မတို႔ သူတို႔ဆီမွာေတာ့ ဒါေတာ့မေတြ႔ရဘူးေပါ့ေနာ္။

ဗီြအိုေအ။ ။ဟုတ္ကဲ့ အဲ့ဒါကႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျခင္းဆီရဲ႕အေနအထားေပါ့ေနာ္။ ဥပမာအား ျဖင့္တျခားဒီ သက္ဆိုင္ရာ အာဆီယံေဒသႀကီးတခုလံုး၊ အာဆီယံအဖြဲ႔ႀကီးတခုလံုးရဲ႕ဒီလုိႏိုင္ ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေဆြးေႏြးပြဲ လိုမ်ိဳးေတြ။ ဒါမွမဟုတ္ေဒသတြင္းေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ ဒါဆိုလုိ႔ရွိ ရင္ျပင္ပသက္ဆိုင္ရာအစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ အစုိးရတာ၀န္ခံအဖြဲ႔အစည္း ေတြနဲ႔ေရာ ေႏွာစားပြဲခံုေပၚမွာထိုင္ျပီးေတာ့ ဒီကစၥကုိေျခလွ်င္ေဆြးေႏြးလာႏို္င္မယ့္ အလားအလာေတြ ေကာရွိလား။

ခင္။ ။ အဲ့ဒီလိုမ်ိဳးကေတာ့ သူတုိ႔ဒီအာဆီယံရဲ႕ လက္တေလာရွိေနတဲ့ ယႏၱရားထဲမွာ အဲ့ လိုမ်ိဳး လမ္းဖြင့္ေပး ထားတာမရွိဘူးရွင့္။ သူတို႔ရွိတာဘာလဲဆိုေတာ့ အစိုးရေတြနဲ႔ အတူတူ ထုိင္ျပီးေဆြးေႏြးတယ္ဆုိတာက သူတုိ႔ေခၚေနတဲ့ trust 2 လို႔ေခၚတဲ့ အၾကံေပး ပညာရွင္ ပုိင္းဆိုင္ရာေတြေပါ့။ အာဆီယံႏိုင္ငံ အသီးသီးက ပညာရွင္ေတြနဲ႕ trust 1လို႔ေခၚတဲ့ အစိုးရ ေတြၾကားထဲမွာေတာ့ မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးတာေတြ အဲ့ဒါေတြရွိတယ္ ဒါေပမယ့္ အာဆီယံပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္စျပီးေတာ့မွ ျဖစ္ေပၚေရးစျပီးလုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာေတာ့ ခုနက လူထုအ ေျချပဳအဖြဲ႔အစည္းေတြလုိ႔ ေျပာေနတဲ့ trust 3 လို႔သူတို႔ေခၚတာေပါ့။ trust 3 လို႔ေခၚတဲ့ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႔ေတြနဲ႔trust 2 ပညာရွင္ေတြၾကားထဲမွာေတာ့ ပိုျပီးေတာ့မွအဲလိုမ်ိဴးေဆြး ေႏြးပြဲေတြ အစည္းအေ၀းပြဲေတြ ဒါေတြေတာ့ပိုျပီးေတာ့မွ ေတြ႔ဆံုျပီးေတာ့မွ ဖလွယ္တာေတြ ဒါမ်ိဳးေတြေတာ့အၾကံဥာဏ္ ေပးတာေတြအျပန္အလွန္ အဆက္အသြယ္ျပဳျပီးေတာ့မွ က်မ တုိ႔ဖလွယ္မႈေတြေတာ့ အမ်ားၾကီးရွိလာပါျပီ။ ဒါေပမယ့္အဲ့ဒါေတြက လံုး၀ဟုိအာဆီယံကေန ျပီးေတာ့မွ တရား၀င္ခ်ထားတဲ့ law ဖြင့္ထားတဲ့ ယႏၱရားေတြေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ဗီြအိုေအ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ဒီ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႔အျပင္ေပါ့ေနာ္။ ဒီအာဆီယံပဋိဥာဥ္ စာခ်ဳပ္ထဲမွာပါတဲ့ စာခ်ဳပ္အရဆိုလို႔ရွိရင္ အာဆီယံအဖြဲ႔အစည္းအေနနဲ႔ ေဒသတြင္း မွာရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတခုခ်င္းဆီရဲ႕ အတြင္းေရး အတြင္းရာကိစၥေတြကုိ ဒါအဖြဲ႔အစည္းတခုလံုးအေနနဲ႔ေဒသ တြင္းျပႆနာတရပ္အေနနဲ႔ သေဘာထားျပီးေတာ့ ၀င္ေရာက္ျပီးေတာ့ ေျပာဆုိမႈေတြစြတ္ ဖက္မႈေတြပိုျပီး လုပ္လာႏိုင္စရာေရာ ရွိေနသလား။

ခင္။ ။က်မတုိ႔ျမင္တာကေတာ့ ဟုိဒီအာဆီယံထဲမွာကဒီလုိရွိပါတယ္။အခုကဘယ္လုိေခၚလဲ လူ႔အခြင့္ အေရးဘက္ကို ပိုျပီးေတာ့မွဦးစားေပး အကားေပးျပီးေတာ့မွ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ပိုျပီးေတာ့မွ ျမင့္တင္ခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြရွိၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္တခ်ိန္တည္း မွာပဲ ခုနလိုက်မတုိ႔ ဒီျမန္မာႏိုင္ငံရွိေနတဲ့ နအဖလိုမ်ိဳးပဲ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ျပီးေတာ့မွ ဖိနိမ့္ခ်င္တဲ့ အစိုးရေတြလည္း ရွိေနေသးတယ္။ အာဆီယံဆုိေတာ့ အဲ့ဒီၾကားထဲမွာေတာ့ အာဆီယံ အတြင္းမွာတင္ပဲ သူဟာနဲ႔သူ အားၿပိဳင္မႈေတြရွိတဲ့ေပၚမွာ အေရးႀကီးဆံုးကေတာ့ ခုနက ဒီလူထုအေျချပဳအခန္းက႑က အေရးႀကီးဆံုးလို႔ က်မတုိ႔ ျမင္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆို ေတာ့အခုဆိုရင္ အာဆီယံပဋိဥာဥ္စာတမ္းက တကယ္တမ္းလူ႔အခြင့္အေရးကို အျပည့္အ၀အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ဖို႔အတြက္ အာမွခံႏိုင္ခ်က္မရိွဘူးလို႔ ျမင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္မုိ႔လို႔ ခုနကလူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္း ေတြကအာဆီယံ။ Asean people charter ျပည္သူလူထု ရဲ႕ ပဋိဥာဥ္စာခ်ဳပ္ဆိုျပီးေတာ့မွ ထပ္ျပီး ေရးဆြဲထား တာေတာင္ရွိပါတယ္။

ဗီြအိုေအ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ေနာက္ထပ္စိတ္၀င္စားဖြယ ေကာင္းတ့ဲကိစၥတခုက ဒီလူ႔အခြင့္အေရးကိစၥ အျပင္ေပါ့ေနာ္။ ႏိုင္ငံေရးကိစၥေတြအျပင္ အခုေဒသတြင္း လူသားခ်င္းစာနာမႈဆုိင္ ရာအေထာက္အပံ့ ေတြေပးေရးနဲ႔ ၀ုိင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္ေပးမႈ အခန္းက႑ေပါ့။ ဒီေနရာမွာ ဗမာႏိုင္ငံရဲ႕ နာဂစ္ဆုိင္ကလုန္းမုန္တုိင္း ေနာက္ပိုင္းကာလကုိ ျပန္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အာဆီယံကေနဦးေဆာင္ျပီးေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ။ ျပန္လည္ ေထာက္ပံ့ ေရးလုပ္ငန္းေတြမွာဦးေဆာင္ျပီး လုပ္လာတာကိုေတြ႔ရတယ္။ အလားတူပဲ အာဆီယံအေန နဲ႔လည္း ဒါသူတို႔အေနနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံအစုိုးရနဲ႔ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္မယ့္ တံခါးေပါက္တခုကို ဖြင့္ႏို္င္ၿပီးဆိုျပီးေတာ့ နည္းနည္း ၀ံ့၀ံ့ၾကြားၾကြား ေျပာထားတာေတြလည္းရွိတယ္။ ဒီတံခါး ေပါက္တခုကို အသံုးျပဳျပီးေတာ့ ေနာင္တခ်ိန္မွာ ဒီထပ္ပိုျပီးေတာ့ က်ယ္ျပန္႔တဲ့အေရးေတြ ေဆြးေႏြးလာႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔လဲ ေမွ်ာ္လင့္တယ္ဆိုျပီးေတာ့ ေျပာတာေတြလည္း ရွိေနတယ္ ဆုိေတာ့ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ေဒၚခင္ဥမၼတုိ႔အေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ထိမ်ား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေတြ ရွိေနသလဲခင္ဗ်ာ။

ခင္။ ။ အဓိကေတာ့ က်မတုိ႔ျမင္တာက အာဆီယံက ဘာပဲေျပာေျပာဒီအေနအထားမွာ ဒီထက္ပိုျပီးေတာ့ သူတုိ႔လုပ္လုိ႔ရတဲ့ အေနအထားမ်ိဳးကုိ ႀကိဳးစားဖုိ႔အတြက္ကို နအဖကိုယ္ ၌ကေနာက္ဆုတ္ေနတာကို သူတို႔သိတယ္။ ဒီအေျခအေနမွာ သူတုိ႔ဘက္ကဒီထက္ပိုျပီး ေျပာရမယ္ဆုိလုိ႔ရွိရင္ေတာ့ က်မထင္တယ္ ဘာပဲေျပာေျပာ လာမယ့္အာဆီယံ အစည္းအ ေ၀းေတြမွာလည္းဒီကိစၥဟာ သူတုိ႔ရဲ႕အဓိကအခန္းက႑ ေဆြးေႏြးမယ့္ထဲမွာပါမယ္လို႔ က်မျမင္တယ္။ ဒီထက္ပိုျပီးေတာ့မွ သူတုိ႔ဘက္ကလက္ေတြ႔ထိေရာက္တဲ့ ေပၚလစီ ေတြမခ်ႏိုင္ဘူး။ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြမခ်ႏိုင္ဘူး။ နအဖကို ေသေသခ်ာခ်ာတိတိက်က် သူတုိ႔တြန္းအား မေပးႏိုင္ဘူး ဆုိလုိ႔ရွိရင္ေတာ့ နအဖရဲ႕တကယ္ မွန္ကန္တဲ့ပူးေပါင္းမႈနဲ႔ သူတုိ႔ကို လမ္းဖြင့္ေပး မႈကိုသူတုိ႔ရမွာမဟုတ္ဘူး က်မျမင္တယ္။

ဗီြအိုေအ။ ။ (Burma Partnership)လို႔အတိုေကာက္ေခၚတဲ့ အာရွပစီဖိတ္ေဒသဆုိင္ ရာျမန္မာ့အေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအဖြဲ႔ရဲ႕ တာ၀န္ခံတဦးျဖစ္သူ ေဒၚခင္ဥမၼာကို ဆက္ သြယ္ ေမးျမန္းထားတာပါ။